Falan Belgisiz Zamir Mi? Hem Dil, Hem Hayat Üzerine Bir Sohbet
Giriş: “Falan” dediğimizde neyi kastederiz?
Bugün bir dil meselesi üzerinden gideceğiz: “Falan” belgisiz zamir mi? Ya da biz buna ne deriz? Belki de hepimiz günlük hayatta “falan” demeyi çok seviyoruz, değil mi? Çocukluğumdan beri, “falan”ın hayatımda ne kadar büyük bir yeri olduğunu fark etmemiştim. Ne zaman bir arkadaşım ya da akrabamla konuşsam, “Şu kadar para kazandım falan, işte şunu yaptım falan” gibi cümleler kurardım. Belki de hepimiz, kendimizi bir şeyleri ifade ederken daha rahat hissetmek için “falan”ı kullanıyoruz. Ama “falan” nedir, dilbilgisel olarak ne ifade eder, bu cümleyi kurduğumuzda ne anlatmaya çalışırız?
Bunları biraz açmak istiyorum. O yüzden biraz geçmişe gidelim ve dilin belgisiz zamirlerini anlamaya çalışalım.
Falan: Belgisiz Zamir Olur Mu?
Dil biliminde, belgisiz zamirler, belirli bir nesneyi ya da kişiyi tanımlamadan, genel ya da belirsiz bir şekilde işaret eden sözcüklerdir. Mesela “şu”, “biri”, “bazı” gibi sözcükler, dilde belirsiz bir anlam taşır ve genellikle daha az kesinlik ifade eder. “Falan” da işte tam olarak bu türden bir zamirdir. Ama biz buna bazen öylesine, belirsizlikten kaçmak için de başvururuz. İletişimde bir nesneyi ya da durumu tanımlarken, daha fazla ayrıntıya girmemek ya da konuşmayı hızlandırmak için “falan” kullanırız. “Şu filmi izledim falan, çok güzeldi” demek, aslında pek çok anlam taşıyabilir. Bazen, anlatmak istediğimiz şeyi vurgulamadan ya da fazla detay vermeden bir anlamla geçiştiririz.
Ama gelin, biraz da bunun daha derinine inelim. Ekonomi okumuş biri olarak, çok zaman veriyle uğraşırken aslında dilin bize ne kadar önemli bir araç olduğunu fark ediyorum. Mesela, ekonomide belirsizlikleri ifade ederken çokça kullandığımız terimler, dilin “belgisiz” kısmıyla ilgilidir. “Falan” burada bir tür belirsizlik ifade eder. Mesela “inflasyon oranı %10 falan” dediğimizde, aslında bir belirsizlik yaratırız. Bu, veriyi net olarak vermektense, daha yumuşak bir dil kullanmak anlamına gelir. Bunu her gün iş hayatımda, toplantılarda ya da arkadaşlarla sohbetlerde fark ediyorum. O yüzden “falan” demek, aslında yalnızca bir kelime değil, bir iletişim biçimidir.
Falan’ın Günlük Hayattaki Rolü:
Bursa’dan bir arkadaşım vardı, her zaman “falan” derdi. Öyle ki bazen neredeyse her cümlesinin sonunda “falan” olurdu. Bir gün, onunla bir kafede otururken, bu kadar fazla “falan”ın nedenini sormaya karar verdim. “Neden sürekli ‘falan’ diyorsun?” dedim. Gülerek, “Ya, işte o kadar çok şey oluyor ki anlatamam, o yüzden fırlatıyorum ortaya,” dedi. Ben de bunun aslında belirsizliğe sığınmakla ilgili olduğunu düşündüm. İnsanlar, bazen bir şey anlatırken, belirsizliği ifade etmek için “falan”ı kullanırlar. Ya da belki de daha net olamayacaklarını düşündükleri için bu kelimeye sığınırlar.
İş hayatımda da bu tarzda konuşmaların fazlasıyla olduğunu söyleyebilirim. Özellikle takım toplantılarında, biri bir konu anlatırken “O projeyi bitirdim falan, birkaç şeyi hallettim falan” gibi cümleler kuruyor. Fakat bu durumda bir veri ya da sonuç verilmiyor, sadece bir genel değerlendirme yapılıyor. Bu da demektir ki, “falan” aslında bir tür rahatlık ve belirsizlik aracı olabilir. Bu tür belirsizliklerin, insanların ne kadar duygusal anlamlar yüklediklerini de gözlemliyorum.
Türkiye’de Falan Kullanımı: Neden Bu Kadar Yaygın?
Türkiye’de “falan” kelimesinin kullanılmasının ardında bir kültürel etmen de olabilir. Birçok kişi, net ve kesin şeylerden çok, olabildiğince rahat ve esnek bir dil tercih ediyor. Bu da, bazen insanları “falan” demeye sevk edebiliyor. Bunu, toplumun daha serbest ve rahat bir iletişim kültürüne duyduğu ihtiyaç olarak da yorumlayabiliriz.
Bir arkadaşım “Falan”ı çok sevdiği için onunla ilgili yapılan şakalara her zaman gülerdim. Hatta bazen, bir sohbetin içinde “falan”ı saymaya başlardık. Tıpkı “çok” kelimesi gibi, bazı kelimeler de bizim için daha yaygın, daha kolay. Mesela, sosyal medya paylaşımlarında, “Şu an çok mutluyum falan” gibi cümleler kuruluyor. Burada da, “falan” genelde sonradan detaylandırılacak bir durumu belirtir. Öyle ki, “çok mutluyum falan” dediğimizde aslında ne kadar mutlu olduğumuzun pek bir önemi yoktur, önemli olan duygunun yayılmasıdır.
Sonuç: Falan, Belgisiz Zamir ve Kültürel Yansıması
Sonuç olarak, “falan” kelimesi sadece bir belgisiz zamir değil, aynı zamanda bir iletişim aracı, bir kültürel özellik ve dilin evrimi olarak da karşımıza çıkıyor. Hem sosyal hayatımızda, hem iş yaşamımızda, hem de gündelik sohbetlerde “falan” demek, aslında bir tür rahatlık sağlıyor. İnsanlar belirsizliği bazen bilinçli olarak seçiyor ve bu da dildeki esnekliği ve çeşitliliği artırıyor.
Bunu fark ettiğimizde, dilin sadece bir araç olmadığını, aynı zamanda duygusal ve kültürel bağları da taşıyan bir yapı olduğunu daha iyi anlıyoruz. Belgisiz zamirlerin, bu kadar hayatımızda yer edinmesi, aslında ne kadar karmaşık ve çok katmanlı bir iletişim biçimi kullandığımızı gösteriyor.
Bundan sonra birine “falan” derken, dildeki derinliği ve gizemi daha iyi kavrayacağım, eminim!